Endüstriyel Balans (Dengeleme) Hizmeti

Endüstriyel balans 4mt çap 10 mt boy 4000 kilogram arası kollektör, fan, silindirler, rotorlar gibi silindir ve eksenel dönen bilimum makine parkur elemanlarının dengesizliği için uygulanan bir parkurdur. Bugün pratikte kullanılan çok çeşitli dengeleme cihazları bulunmaktadır. Bunların bir çoğu özel olarak dengeleme yapmak üzere tasarlanmışlardır. Bunun yanında titreşim ölçebilen cihazlar kullanılarak da dengeleme yapılabilmektedir. Bütün dengeleme cihazları aynı prensibi kullanmaktadır ve bunlar:

• Rotorun her devrinde bir işaret oluşturan tetikleyici,
• Titreşim değerini okumak için bir gösterge,
• İstenmeyen sinyalleri ayıklamak için bir filtre,
• Gerekli hesaplamaları yapabilecek bir yazılımı içermektedirler.

Pratikte dengeleme yapabilmek için gerekli ekipmanlar:

• Dengeleme cihazı,
• İvme veya hız ölçer,
• Takometredir.

Bunların dengelenecek sisteme bağlantısı aşağıdaki şekilde görülmektedir.

Dönen makinalardaki dengesizlik yüksek hızlı makinaların gelişmesiyle birlikte her geçen gün artan bir öneme sahip olmaktadır. Makinaların dönen elemanlarındaki dengesizlik en önemli titreşim kaynağıdır. Dengesizlik sonucu ortaya çıkan titreşimler yataklarda aşınmaya ve makina elemanlarında yorulma ile kırılmaya neden olduğu gibi titreşimlerin makinanın diğer elemanlarını etkilemesi durumunda makina performansının düşmesine ve güç kaybına neden olabilmektedir. Ayrıca yüksek seviyedeki gürültülerde dengesizlik sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu ve bunun gibi olumsuz ektiklerden kaçınmak için makinalardaki dengesizliklerin giderilmesi yani dengelenmesi gerekmektedir.

DIN/ISO 1925 ‘e göre dengesizlik, bir rotordaki merkezkaç kuvvetlerinin yataklar üzerinde titreşim kuvvetleri veya hareketi oluşturduğunda ortaya çıkan durum olarak tarif edilmektedir. Diğer bir tanımla, bir rotorun kütle dağılımındaki düzensizlik nedeniyle kütle merkezinin rotorun dönme ekseninden uzaklaşması olarak tarif edilebilir.

Dengeleme ise, Dönen bir makinadaki istenmeyen atalet kuvvetleri ve momentlerinin düzeltilmesi veya ortadan kaldırılması işlemidir. Bir başka deyişle rotorun dönme ekseniyle kütle merkezinin çakıştırılmaya çalışılmasıdır.

Patrikte tek düzlem dengeleme aşağıda şekil 11 ‘de de gösterilen üç adımdan oluşmaktadır:

1. Çalıştırma: Dengelenecek rotor çalıştırılarak yatakta titreşim hızı A0 ve fazı Φ0 ölçülür.

2. Çalıştırma: Rotora deneme kütlesi eklenerek rotor tekrar çalıştırılır ve yatakta titreşim hızı A1 ve fazı Φ1 ölçülür. Bu iki ölçüm sonuçları kullanılarak aşağıda açıklandığı gibi rotoru dengelemek için gerekli kütle ve konumu hesaplanır ve rotor düzeltme düzlemine eklenir.

3. Çalıştırma: Düzeltme kütlesi eklenen rotor tekrar çalıştırılarak titreşim seviyesinin kabul edilebilir seviyenin altına düşüp düşmediği kontrol edilir. Eğer titreşim seviyesi kabul edilebilir sınırın altında değilse yeniden dengeleme yapılmalıdır.

Moment veya dinamik dengesizlik bulunan rotorlar ancak iki düzlemde dengeleme yapılarak dengelenebilirler. Temel prensip tek düzlemde anlatıldığı gibi olmakla birlikte burada iki dengeleme kütlesi gerekmekte ve iki farklı yatakta da titreşim ölçümleri yapılmaktadır.

İki düzlemde dengeleme aşağıdaki işlemlerden oluşmaktadır:

1. Her iki yatakta frekans analizi yapılır.

2. Sistemi çalıştırarak her iki yatakta titreşim genliği ve fazı ölçülür.

3. 1. düzleme deneme kütlesi eklenir ve her iki yatakta titreşim ölçümü yapılır.

4. Bu kütlenin yeri işaretlendikten sonra rotordan sökülür.

5. 2. düzleme deneme kütlesi eklenir ve her iki yatakta titreşim ölçümü yapılır.

6. Bu kütlenin yeri işaretlendikten sonra rotordan sökülür.

7. Düzeltme kütlelerinin hesabı yapılır ve bu kütleler rotora yerleştirilir.

8. Rotor çalıştırılarak her iki yataktaki artık titreşim değerleri ölçülür. Bu titreşimler kabul edilebilir seviyenin altında değil ise dengeleme işlemi tekrar yapılır.